ፕሮጀክት ኢክሊፕስ

ኢክሊፕስ/ECLIPSE ፕሮጀክት ኣብ ምምሕያሽ ከይዲ ሕክምናን ምንካይ ፅይፍናን ሕማም ግዝዋ ዝተግህ መርሃ-ግብሪ ምርምር ክንክን ጥዕና እዩ። ኣብ ትሑት ደረጃ መነባብሮ ዝርከቡ ክፍልታት ሕብረተሰብ ኢትዮጵያ፣ ብራዚልን ስሪላንካን ዝዓምም እንትኸውን ካብቶም ትኹረት ዘይረኸቡ ሕማማት ሓደ ዝኾነ ግዝዋ (CL) ድማ ትኹረት ንክወሃቦ ይነጥፍ። ኢክሊፕስ ኣብ ኣርባዕተ ሃገራት ዝርከቡ ሓሙሽተ ዩኒቨርስቲታት ዘካይድዎ ዓለም ለኻዊ ፕሮጀክት እዩ። ሹም ኣብዚ ፕሮጀክት ዝነጥፋ ዩኒቨርሲቲታት ድማ መቐለ ዩኒቨርስቲ ካብ ሃገረ ኢትዮጵያ፣ ኪል ዩኒቨርሲቲን ኬንት ሜድወይ ሜዲካል ስኩልን ካብ ሃገረ እንግሊዝ፣ ራጃራታ ዩኒቨርሲቲ ካብ ሃገረ ስሪላንካን ፈደራል ዩኒቨርስቲ ባሃአ ካብ ሃገረ ብራዚልን እዮም።

ሕማም ግዝዋ ለሽማንያ ብዝበሃል ፅግዕተኛ ታህዋስያን ዝመፅእ ሕማም ቖርበት እንትኸውን ነዚ ታህዋስያን ካብ እንስሳት ወይ ካልእ ዝሓመመ ሰብ ደም ብንክሲት እናመጠጠት ናብ ዘይሓመመ ሰብ እተመሓላልፎ ድማ ሃመማ ሑፃ (sand fly) እትብሃል ደቃቕ ነፍሳት እያ።

እዛ ሃመማ ሑፃ ንጣንጡ እትመስል ኮይና ግና ድቕቕ ዝበለት እያ። ብሕማም ግዝዋ ምልካፍ ንኸቢድ ቑስለት ቖርበት፣ ጉድኣት ኣካል፣ ስነ-ልቦናዊን ኣካላዊን በሰላታት፣ ከምኡ እውን ካልኦት ማሕበረ-ቑጠባዊ ፅዕንቶታት ዘቃልዕ እዩ። ሕማም ግዝዋ ብዘበናዊ ሕክምና ዝሓዊ እዩ። ይኹን ድኣምበር ብሰንኪ ሕፅረት ፍልጠትን ሰኣኖ ቐረብ ሕክምናን ብርክት ዝበሉ ክፍልታት ሕብረተሰብ ኣዝዮም ጎዳእቲ ብዝኾኑ ተለምዶኣዊ ሜላታት ንምፍዋስ እንትግደዱ ይርአ።

Before Treatment (ቕድሚ ምሕካሙ)

On Treatment (ሕክምና ምስጀመረ)

ፕሮጀክት ኢክሊፕስ ብስነሂወታዊን-ማሕበረ-ስነልቦናዊን ቅኒት (Biopsychosocial model) ዝምእዘንን ብሲንደሚክስ ሃልዮት (Syndemics theory) ዝግራሕን ተግባራዊ ምርምር እዩ። ስለዝኾነ ድማ ኣብ ውሽጡ ተመራመርቲ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ፍልጠት ማለት እውን ጥዕና ማሕበረሰብ፣ ደርማቶሎጂ፣ ፓራሲቶሎጂ፣ ባዮስታቲስቲክስ፣ ኣንትሮፖሎጂ፣ ስነ-ልቦና፣ ወዘተ. ሓቢሮም ዝነጥፉሉ ማዕኸን ብዝሓ-ሞያ እዩ።

ከም ምሕዝነት እንትርአ ድማ ኢክሊፕስ ካብ ፍሉጣት ተመራመርቲ ጀሚሩ ክሳብ ኣብ ባይታ ሓዱሽ ርካቦት ምርምር ንምምፃእ ዝፅዕሩ ጀመርቲ ተመራመርትን ብሉፃት ተመኩሮታት ዝለዋወጡ ጥምረት ፖሊሲ ኢክልፕስን ዝሓቁፍ እዩ። ኣሃዛውን ዓይነታውን ሜላታት መፅናዕቲ ብምጥቃም ድማ ግዝዋ ዝተትሓዙ ሰባት፣ ማሕበረሰባትን ሰብ-ሞያ ጥዕናን ኣብ መዓልታዊ ሂወት ብግዝዋ ዝተትሓዙ ሰባት፣ ንምሕካም ዘጋጥሙ ዕንቅፋታት፣ ትኽክለኛን እዋናውን ግልጋሎት ሕክምና ኣብ ምርካብ ዘለዉዎም ተመኩሮታትን ርኢቶታትን ዓሚቕ ርድኢት ንምኽዕባት ይፅዕሩ።

ናቑጣታት መፅናዕቲ ኢክሊፕስ ኣብ ኢትዮጵያ (Study sites in Ethiopia)

ፕሮጀክት ኢክሊፕስ ኢትዮጵያ ማእኸሉ ኣብ ዩኒቨርሲቲ መቐለ ዝገበረ ኮይኑ ኣብ ሰለስተ ወረዳታት ትግራይ (ደጉዓ ተምቤን፣ እምባ ኣላጀን ሱብሓ ሳዕስዕን) ድማ ይነጥፍ። ኣብ ወረዳ ደጉዓ ተምቤን ንጣብያታት ማሕበረ-ስላሰን ደጎል ወያነን፣ ኣብ ወረዳ እምባ ኣላጀ ድማ ንጣብያታት እግሪ ዓልበን ቐይሕ ተኽልን፣ ኣብ ወረዳ ሱብሓ ሳዕስዕ እውን ንጣብያታት ታሕታይ ዝባንን ገብለንን ዋና ማእኸላት መፅናዕቱ ገይሩ እናሰርሐ ይርከብ።

ዕላማታት ኢክሊፕስ (Aims of ECLIPSE)

መርሀ-ግብሪ ምርምር ኢክሊፕስ እዞም ቐፂሎም ዝተዘርዘሩ ሽዱሽተ (06) ዕላማታት ንምስኻዕ እዩ ዝሰርሕ። ንሳቶም ድማ፦

ብሕማም ግዝዋ ዝተትሓዙ ሰባት ኩለመዳያዊ ጥዕንኦም ምምሕያሽን ማሕበረሰብ ምጥንኻርን
ብዝምድናታት ኢክሊፕስ ኣቢልኻ ኣስተምህሮ-ብዝሓ ባህሊ ምስላጥ
ኣብ ፖሊሲ ጥዕና እወንታዊ ፅልዋ ምፍጣር
ኣብ ግዝዋ ሓዱሽ ፍልጠት ምርካብ
ዘለቕቲ ትግበራታት ክንክን ጥዕና ምምዕባል
ኣብ ሕክምናን ምርምርን ግዝዋ ህንፀት ዓቕምታት

ማሕበረ-ሰባት ኢክሊፕስ፦

ኢክሊፕስ ግዝዋ ተኮር ማሕበረ-ጥዕናዊ ኩነታት ብዘላቕነት ንምምሕያሽ ምስ ማሕበረሰብ እናተናበበ ዝተግህ ፕሮጀክት እዩ። ከም መስርሕን ኣካይዳን ካብ ላዕሊ ንታሕቲ ብሓደ ኣንፈት ዝውሕዝ ዕዮ ኣይኣምንን። እኳ ደኣስ ኣባላት ማሕበረሰብ ኣብ መዓልታዊ ሂወቶምን ጥዕንኦምን ዝገጥምዎም ጥዕናዊ ውራያት ብፍላይ ድማ ኣብ ክሊ ግዝዋ ሓቢርኻ ብምዝታይ ንመፍትሕታቶም ባይታ ዘመቻቹን ዓቕምታት ዘተኣኻኽብን መርሀ-ግብሪ ምርምር እዩ።

ብኢትኖግራፊያዊ ሜላታት መፅናዕቲ ተጠቒሙ ምስ ማሕበረሰብ ነቢሩ ክዕቡት ሓበሬታ ኣኪቡ፣ ተንቲኑ፣ መሊሱ ንዓውዳዊን ዓዳውን መፍትሕታት እናተጠቐመ ብዘላቕነት ኣብ ምንዳይ መፍትሕታትን ህንፀት ዓቕምን ይሰርሕ።

ካብዚ ብተወሳኺ ድማ ስራሕቲ ኢክሊፕስ ምስ ማሕበረሰባዊ ኩነታትና ዝቃደዉ ንምዃኖም ዝከታተሉ፣ ዝቆፃፀሩን ዝሕግዙን ክልተ መዋቕራት ኣለዉ። ንሳቶም ድማ ኣብ ሕድሕድ እተን ሽዱሽተ (06) ጣብያታት ዝርከቡ መማኽርቲ ጉጅለ ማሕበረሰብ (Community Advisory Groups/CAGs)ን ኣብ ክልል ደረጃ ዘሎ ሓደ ጉጅለ ማሕበረሰባዊ መማኽርቲ ትግበራ (Community of Practice/CoP)ን እዮም። እዚኦም ድማ በቢእዋኑ እናተኣከቡ ንኣባላት እቲ ፕሮጀክት ሃነፅቲ ሓሳባትን ድጋፋትን ዝህቡ እዮም። ኣብ ሰነዳት ምርምር ርኢቶን እርማትን ምሃብ፣ ኩለመዳያዊ ተግባራት ኢክሊፕስ ምክትታል፣ ማሕበረሰብ ብቐሊሉ ዝርድኦም መልእኽትታት ምሕባር፣ ወዘተ. ካብቶም ዝህብዎም ኣበርክቶታት እዮም።